|
|
KAYITDISI MEKANLAR
1582 yilinda III. Murad'in oglu Mehmed'in sünnetinde geçit resmine
katilan meslek gruplarinin listesi söyledir: Takkeciler, terziler,
sucular, asçilar, çizmeciler, mesçiler, serbazlar ve cambazlar, hallaçlar,
camcilar, gümüs tel çekenler, helvacilar, tasbazlar, baharcilar, yemisçiler,
katipler, imamlar, dügmeciler, saraçlar, çulcular, ipekçiler, pestemalcilar,
Eski Bedesten saticilari, örücüler, hasircilar, galeta saticilari,
kilitçiler, mercancilar, yorgancilar, tarakçilar, aynacilar, okçular,
yilan avcilari, Iznik'li çiniciler, tütsü buhurculari, boyacilar,
mizrakçilar, kaftancilar, çaksircilar, semerciler, sandikçilar, saatçiler,
samdancilar, balikçilar, kürekçiler, ilikçiler, kalafatlar, oluklu
okçular, ketenciler, ekmekçiler, silteciler, tellallar, mumcular,
sekerciler, aktarlar, Misir Çarsisi saticilari, igneciler, keçeciler,
yaglikçilar, abacilar, yapi ustalari, debbaglar, biçakçilar, üzengiciler,
beygir örtüsü yapanlar, çadircilar, bogasi denilen bezi dokuyanlar,
nalbantlar, süpürgeciler, Eski Bedesten saticilari, bozacilar, destarcilar,
tellaklar, güresçiler, hokkabazlar, katircilar, nalçacilar, sapkacilar,
kavukçular, kutucular, sabuncular, çiftçiler, demirciler, basmacilar,
elekçiler, serbetçiler, bitpazari saticilari, yelpazeciler, sahtiyancilar,
yasmakçilar, hirdavatçilar, çamasircilar, kazancilar, kovacilar, hamamcilar,
lokantacilar, muhtesipler, sebzeciler, kagitçilar, kundakçilar, paluzeciler,
kasaplar, urgancilar, keklikçiler, makasçilar, dizginciler, çilingirler,
iplikçiler, kasebazlar, bakkallar, sol elleriyle hüner gösterenler,
egeciler, divitçiler, kusçular, sarikçilar, dericiler, celepler, tursucular,
ince tel basmacilari, nahilcilar, dutçular, müezzinler, kusakçilar,
kebapçilar, ipek dokumacilari, harç karistiranlar, sorguççular, arabacilar,
hamallar, tavukçular, kahveciler, sepetçiler, kazicilar, kireççiler,
Horasan harci karistiranlar, sarraflar, çömlekçiler, mürekkepçiler,
ayakkabicilar, kalemciler, Misir Çarsisi baharcilari, Bursali saticilar,
Arap saticilar.
Philip Mansel de Evliya Çelebi'nin 57 grupta toplanan 1100 loncalik
listesine 'Hirsizlar' ve 'Hayat Kadinlari'nin da bir dönem eklendigini
yaziyor (sünnete katildilar mi bilinmez.)
2000'den geriye bakildiginda bazi maddeleriyle Borges'in ünlü 'Çin
Ansiklopedisi'ne yaklasan yukaridaki liste, uzunca bir süre Istanbul/Tarihi
Yarimada'da yasantiyi ve sivil kimlikleri düzenleyen karmasik bir
agi ortaya koyuyor. Arada sirada tebdil-i kiyafet saray erkaninin
teftisi ile silkilen, fakat genelde kendi içinde tutarli, yazilmamis
kurallar ve etik ile yürüyen, herkesin çikarlarini kolladigi ve digerinin
ayagina basmamaya özen gösterdigi, ve milli/dini kimlikleri arka plana
iterek ortak amaçta biraraya geldigi bir çesit mikrokozm: Türk'ü,
Arap'i, Ermeni'si, Rum'u, Yahudi'si, ustasi, çiragi ve yamagi ile
Eger batidakine benzeyen masonik törenleri, usta-çirak iliskilerini
ve bunun Islamdaki yansimalarini, loncalarin 'Pir'lerini, sanatin
kutsalligini ve yine dine dayali ahlaki bir tarafa birakacak olursak,
benzer bir milliyet ve din ötesi sivil agin ayni mekanlarda bugün
de kendini devam ettirdigini söylemek mümkün olabilir. Her ne kadar
gayrimüslüm esnafin yerini Anadolu'dan gelenler, çogu zanaatin yerini
de fason üretim ve taklit markalar almis ise de, yerlisi, turisti,
Avrupalisi, Bulgar, Rus ve Romen'i ile; esnafi, müsterisi, belediye
zabitasi, çaycisi, bekçisi, bin yildir süregelen meshur 'pazarlik
payi' ve digerleri ile devam eden bu az denetlenir olusum esas olarak
mekanin kendisinden besleniyor, Eminönü'den baslayip Bayezid'e çikana
kadar. |
|
|